H ầu như các hội thi Sáng tạo kỹ thuật Bình Thuận những năm qua, ThS. Lê Việt Kỳ công tác tại Trung tâm Thông tin & Ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ (Sở Khoa học & Công nghệ Bình Thuận) đều tham gia với tư cách cá nhân hoặc cùng nhóm và đoạt giải. Kỳ đam mê nghiên cứu, sáng tạo để tìm ra cái mới ứng dụng phù hợp vào điều kiện thực tế mỗi vùng đất nhằm đem lại hiệu quả thiết thực trong đời sống.

   Rượu đông trùng hạ thảo ngày xuân

   Theo học thạc sĩ ngành Sinh học thực nghiệm Trường Đại học Đà Lạt, Lê Việt Kỳ có điều kiện tìm hiểu nấm đông trùng hạ thảo vốn thích nghi sinh trưởng vùng khí hậu mát mẻ ở thành phố hoa anh đào; tốt nghiệp trở về công tác ở Bình Thuận anh đã đem cái nắm bắt được ấy hình thành ý tưởng nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo ngay tại xứ nóng Bình Thuận. Nói là làm, đề tài của anh được Trung tâm Thông tin & Ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ (KHCN) chấp thuận, anh có điều kiện triển khai việc nuôi nấm ngay tại phòng thí nghiệm trung tâm với các trang thiết bị phục vụ công việc mới mẻ này. Kỳ cho hay, trồng nấm đông trùng hạ thảo qua nhiều công đoạn từ giống gốc, nhân giống cấp 1, nhân giống cấp 2, sau cùng trồng nấm. Ngay trong khâu nhân giống phải chuẩn bị môi trường nhân tạo phù hợp như hấp khử trùng thời gian 30 phút ở nhiệt độ 121 độ C; cấy nấm vào trong môi trường vô trùng từ giống đông trùng hạ thảo cấp 2 dịch thể sinh trưởng khỏe 5 ngày tuổi, không nhiễm nấm bệnh; lượng giống cấy 5ml/lọ cơ chất. Tiếp đó ươm sợi nấm ở nhiệt độ 20- 25 độ C, độ ẩm 60- 70%, không cần ánh sáng, thời gian ươm khoảng 10 ngày đến khi hệ sợi ăn kín hoàn toàn mặt cơ chất. Công đoạn quan trọng kích cho ra quả thể nấm trong một tuần ở nhiệt độ 22 độ C, độ ẩm không khí 80- 90%, thời gian chiếu sáng 12 giờ/ngày. Sau 2 tháng, quả thể đông trùng hạ thảo phát triển, kéo dài khoảng 5- 7 cm, phần đỉnh sinh trưởng quả thể nấm xuất hiện chấm màu trắng là thời điểm thu hoạch thích hợp. Quả thể sau thu hoạch được sấy ở nhiệt độ 40- 50 độ C, độ ẩm khoảng 10% đem bảo quản trong túi nilon buộc kín miệng hoặc trong các lọ thủy tinh đậy kín nắp, tránh ánh sáng trực tiếp. 

ThS. Lê Việt Kỳ kiểm tra nấm đông trùng hạ thảo

    Sau gần 3 tháng nuôi trồng, chăm sóc tỉ mỉ như vậy, Lê Việt Kỳ đã cho ra lò những quả thể nấm có màu vàng óng ánh thật đẹp mắt, chứa đầy chất dinh dưỡng. Vậy là sản phẩm quý hiếm vốn đặc trưng ở xứ lạnh đã được lai tạo thành công ở xứ Phan. Nấm đông trùng hạ thảo xuất xứ từ Trung tâm Thông tin & Ứng dụng tiến bộ KHCN Bình Thuận ra đời trên thị trường. Lê Việt Kỳ chia sẻ: “Ở các vùng Tây Nguyên, Tây Bắc, một số doanh nghiệp nghiên cứu nấm đông trùng hạ thảo đều có những bí quyết về công thức dinh dưỡng, kỹ thuật chăm sóc khác nhau. Không nằm ngoài hướng phát triển đó, tôi dựa trên kiến thức chung trồng nấm, qua nhiều thử nghiệm các nghiệm thức dinh dưỡng, bản thân tôi đã tự tạo ra quy trình trồng nấm đông trùng hạ thảo cho Trung tâm Thông tin & Ứng dụng tiến bộ KHCN tỉnh”. Hiện tại sản phẩm nấm đông trùng hạ thảo chứa trong bịch nilon, hộp nhựa, ngâm rượu vàng óng ánh trong bình lớn trưng bày tại cửa hàng kinh doanh, giới thiệu sản phẩm KHCN của Trung tâm Thông tin & Ứng dụng tiến bộ KHCN tỉnh trên đường Võ Văn Kiệt, TP. Phan Thiết. Giá sản phẩm cạnh tranh, nấm đông trùng hạ thảo đựng trong hộp nhựa, khối lượng tịnh 10 gam chỉ 150.000 đồng được nhiều khách hàng chọn lựa. Mọi người đều có thể mua rượu ngâm nấm sẵn trong bình, hoặc mua nấm tươi về ngâm rượu ngon ngả màu nước vàng như mật ong, chưng ở phòng khách mời người thân, bạn bè chung rượu quý ngày đầu xuân. Loài nấm nhân tạo này cũng tiện lợi khi dùng chút ít pha với trà uống hàng ngày cho tinh thần minh mẫn, ngâm mật ong hoặc ăn trực tiếp đều cho dinh dưỡng cao; ngày nay các thực khách sành điệu còn dùng lẩu xen lẫn với nấm thơm ngon này. Bởi vậy, món “đông trùng hạ thảo” quý tộc ngày xưa, bây giờ không còn xa lạ với nhiều người ở thành thị, nông thôn, chính nhờ sự phát triển của KHCN mà thạc sĩ Kỳ nắm bắt, ứng dụng thành công ở Bình Thuận. Hiện nay Trung tâm Thông tin & Ứng dụng tiến bộ KHCN sản xuất 4 đợt nấm/năm, mỗi đợt lên đến 2.000 hộp nuôi nấm. Sản phẩm không chỉ tiêu thụ trong tỉnh mà còn được giới thiệu ra các tỉnh thành Đông Nam bộ, TP. Hồ Chí Minh, tạo nguồn thu không nhỏ phát triển sự nghiệp KHCN của đơn vị.

   Chia sẻ mô hình trồng nấm với nông dân

   Giải pháp “Ứng dụng KHCN nuôi trồng thành công nấm đông trùng hạ thảo” của Lê Việt Kỳ nhận được phần thưởng cao quý: đoạt Giải Khuyến khích Cuộc thi Sáng tạo trong tầm tay của Bộ Khoa học & Công nghệ năm 2019; Giải Nhì Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Bình Thuận lần thứ VIII (2018- 2019). Với ứng dụng thành công này tạo điều kiện cho thạc sĩ Kỳ có cơ sở chủ nhiệm dự án cấp Nhà nước “Xây dựng mô hình trồng nấm đông trùng hạ thảo và mô hình trồng nấm rơm trong nhà cho các hộ dân thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội tỉnh Bình Thuận” đang được triển khai ở tỉnh ta, giúp nhiều hộ dân phát triển kinh tế gia đình.

   Lê Việt Kỳ chia sẻ: “Lao động sáng tạo không chỉ hoàn thành tốt nhiệm vụ hàng năm, mà luôn suy nghĩ tìm ra cái mới, tìm cách giải quyết tối ưu, không ngừng nâng cao chất lượng công việc. Chính thực tế công việc phải sáng tạo phát triển sản phẩm mới, cũng như hoàn thiện quy trình đã nghiên cứu ra, hàng năm tôi cùng đồng nghiệp đơn vị tập trung nghiên cứu khá nhiều sáng kiến KHCN được công nhận tại Trung tâm Thông tin & Ứng dụng tiến bộ KHCN tỉnh”. Các sáng kiến, giải pháp hữu ích được trung tâm hỗ trợ kinh phí triển khai, đưa sản phẩm ra thị trường, ứng dụng sản xuất nông nghiệp cho bà con nông dân vùng nông thôn, góp phần phát triển kinh tế hộ gia đình trong xây dựng nông thôn mới ngày nay… Hoạt động KHCN sáng tạo hữu ích của Lê Việt Kỳ được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tặng Bằng Lao động sáng tạo. Anh cũng nhận được Bằng khen của Trung ương Đoàn TNCS HCM về các giải pháp sáng kiến, sáng tạo trẻ; Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh. ThS. Lê Việt Kỳ ngoài 35 tuổi lao động sáng tạo thật đáng trân trọng.