ĐINH ĐÌNH CHIẾN
Ca sĩ thể hiện ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn
Một ngày giữa tháng 2, không khí tết vẫn nôn nao. Mùa xuân xanh rờn Cà phê Thạch Thảo. Một góc quán, có hai người phụ nữ trạc tuổi 64, 65, một ở Sài Gòn, một ở Đức Linh họ gặp nhau và say sưa bàn về nhạc Trịnh. Người hát, người bình, thỉnh thoảng có cả đoạn giang tấu miệng: lá là la…
- Tháng rưỡi nữa là đến ngày giỗ Trịnh. Giọng người phụ nữ nhẹ trong gió thoảng. Tôi giật mình. Nhanh thật. Vậy mà đã 22 năm nhạc sĩ Trịnh Công Sơn rời xa cõi tạm.
Lời của một bài hát được cất lên từ phía hai người “…Tôi là ai, là ai, là ai? Mà yêu quá đời nay…”. Tôi lặng người nhẩm theo câu hát và khát khao cảm giác được đốt một nén hương trầm tưởng niệm người nhạc sĩ yêu kính của mình. Lời hứa 10 năm chợt thức.
*
Năm 2011, vào ngày 1/4, chúng tôi những giáo viên trường THPT Hùng Vương đã tổ chức một đêm nhạc Trịnh Công Sơn hoành tráng 10 năm giỗ Trịnh. Ngoài hơn 120 cán bộ giáo viên của trường thì còn có nhiều cán bộ các cơ quan, nhân dân trong huyện và đặc biệt có cả nhà sư và linh mục tham gia. Sau thành công ấy tôi thầm nghĩ đến 20 năm Trịnh mất chúng tôi sẽ lại tổ chức hát về ông…
- Thầy làm đi bọn em ủng hộ. Trước mắt em sẽ bàn với tổ ngữ văn cộng tác với thầy. Thầy hiệu trưởng đương nhiệm động viên tôi.
Được lời như mở tấm lòng tôi đem chuyện bàn với những học trò cũ nay là bạn hưu.
- Thầy làm đi, bọn em luôn có mặt cạnh thầy…
Tôi tự tin bắt tay thực hiện ý nguyện của mình. Nhưng nỗi lo kinh phí nhập nhòa. 0 đồng, mình sẽ tổ chức đêm nhạc 0 đồng!
*
Công việc đầu tiên là chạy xe tới nhiều nơi nhòm ngó và săm soi. Có bao nhiêu con đường trong nhạc Trịnh Công Sơn là có bấy nhiêu sắc thái độc đáo trong huyễn hoặc và hết sức bất ngờ. “ Đi lên non cao đi về biển rộng” và “ Con đường nằm nghe nắng mưa…”
Cứ khắc khoải về Trịnh mà đi tìm không gian cho đêm nhạc: Đủ lắng, đủ lặng và đẹp. Tôi thao thức trên con đường dự kiến của mình. Đến Trung tâm đa năng Võ Đắt, điểm bán cà phê như một không gian hẹn đã dự tính trong đầu. Gặp Tuấn, người quản lý Trung tâm (rất vui cả hai vợ chồng là học trò cũ). Nghe tôi nói tổ chức đêm nhạc Tuấn hơi băn khoăn vì khoản phụ thu để bồi dưỡng cho ca sĩ và nhạc công. Tôi nói em chỉ cho mượn không gian và sắp xếp bàn ghế bán các loại thức uống của em. Em không phải lo trả tiền gì cho đêm diễn cả. Chủ trương của thầy là đêm nhạc 0 đồng. Và các loại thức uống đêm đó giá không thay đổi.
- Em chỉ có thế thôi à thầy?
- Nếu được em giúp thầy trang trí, đơn giản thôi. Thầy sẽ trao đổi ý tưởng với em sau.
Tìm được địa điểm, tôi chính thức thông báo ý định làm một đêm nhạc Trịnh Công Sơn trên facebook, hàng trăm tin nhắn của bạn bè nhắn đến động viên hãy cố. Đây là việc làm nhân văn, có nhiều ý nghĩa. Thông báo lan truyền đến nhiều nơi. Nghe tin nhiều người gọi điện:
- Thầy ơi cho em đăng kí được hát.
- Thầy ơi cho em mấy suất tham gia.
- Thầy ơi và thầy ơi nhiều nhiều nữa.
- Dàn nhạc có chưa thầy?
- Ban nhạc là những ai thầy? Thầy đừng quên em nha thầy.
Nói là thuận lợi nhưng không thể chủ quan bởi nhiệt tình thôi chưa đủ. Tôi thăm hỏi, kiếm tìm và nhờ sự tham mưu của những người có chuyên môn để tính toán cho phù hợp với yêu cầu vì có nhiều người đăng kí hát, nhiều nhóm nhạc đăng kí chơi và nhiều dàn nhạc. Nhạc Trịnh chỉ cần chơi hai cái guitar nhưng dàn nhạc để cho lên được tròn tiếng guitar thì cũng kén lắm.
- Em sẽ cố. Dàn của em ok đó thầy. Đỗ Lập ở mãi tận Trảng Bom, Đồng Nai được giới thiệu là tay guitar hay khi tôi gọi mời tham gia em đã nhiệt tình nói với tôi qua điện thoại. Lập phải bỏ mấy show để lo cho đêm nhạc. Vui là có người giận khi không được cùng làm. Tôi, cái người bị giận lại thấy vui với cái kiểu giận đáng yêu ấy. Ở tuổi 45, 50 mà như thủa học trò.
Thế là ổn. Niềm vui ngoài dự kiến. Tất cả đều là tự nguyện. Tôi biết mọi người đang nắm chặt tay nhau để nhớ về một nhạc sĩ tài hoa của một thời và mãi mãi trong trái tim yêu kính của họ. Thể theo nguyện vọng nhiều người, chúng tôi sẽ tính toán thay đổi cả qui mô lẫn phương thức tổ chức.
Chiều qua có một người nhiệt tình góp ý: - Thầy đã tính tổ chức ở đâu chưa. Hay thầy đưa về Tượng đài chiến thắng. Ở đó vừa rồi nhân ngày đại đoàn kết bọn em làm văn nghệ thành công lắm. Tiện cho xe cộ đậu, tiện đường trung tâm nên người đến tham gia đông. Tôi toát mồ hôi. Ở đó mà hát những bài như: Ru ta ngậm ngùi; Rơi lệ ru người; Tôi ru em ngủ; Cát bụi…thì e có mà phản động. Tôi cảm ơn sự nhiệt tình của em và từ chối với lí do ở đó rộng và không sẵn cơ sở vật chất.
Tôi vui vì những dự kiến đang hình thành. Quyết định tổ chức vào thứ bảy ngày 1/4 /2023. Hôm nay là ngày 28 tháng 2 năm 2023. Còn hơn tháng nữa.
*
Tôi chưa có kinh nghiệm trong việc tổ chức nên định chỉ sang gặp chính quyền thị trấn để thông báo về đêm nhạc. Một người bạn ở báo Người lao động khuyên: - Bác nên làm tờ trình hẳn hoi gửi cơ quan quản lý văn hoá và địa phương mình tổ chức cho an tâm bởi sự đời ai biết được. Có người không làm được mà ưa chọc ngoáy. Vậy là tôi làm tờ trình. Khi được phòng VHTT đồng ý tôi đưa lên Facebook thay cho thông báo chính thức.
Nhưng rồi lại xảy ra một chuyện đáng lo:
Trích tờ trình xin tổ chức đêm nhạc Trịnh Công Sơn:
...
I. KẾ HOẠCH ĐÊM NHẠC TRỊNH CÔNG SƠN
• Xác định loại hình tổ chức: Tổ chức đêm nhạc và đôi lời tản mạn về ca từ trong nhạc Trịnh Công Sơn.
Chủ đề đêm nhạc: Một cõi đi về.
• Mục đích tổ chức: Nhằm tưởng nhớ cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn nhân 22 năm ngày mất. Là một chương trình ca nhạc chỉ hát những bản nhạc của Trịnh Công Sơn (những bài hát được phổ biến rộng rãi trong công chúng nhiều năm nay). Đây là một hoạt động có ý nghĩa làm phong phú thêm đời sống văn hóa của nhân dân. Đêm nhạc nhằm đáp ứng nhu cầu thưởng thức âm nhạc và nguyện vọng muốn bày tỏ tình cảm của mọi người với người nhạc sĩ mà họ yêu kính.
• Đơn vị tổ chức: Chương trình do ông Đinh Đình Chiến cùng với các thầy cô giáo trong tổ Ngữ văn của trường THPT Hùng Vương, Đức Linh, Bình Thuận khởi xướng, tổ chức và được các ca sĩ, nhạc công địa phương hưởng ứng. Đêm nhạc không bán vé. Tất cả đều là người địa phương tham gia tự nguyện. Từ ban tổ chức, ca sĩ, nhạc công, máy móc, địa điểm đều tự nguyện. Không có thù lao, không tiền sân bãi, không tiền thuê máy móc. Nếu uống nước ở quán cũng tự trả tiền. Giá các loại thức uống đêm đó giữ nguyên, không thay đổi.
• Khán giả: Cũng tự nguyện đến tham gia và không phân biệt độ tuổi. Người tổ chức không phát hành giấy mời.
• Địa điểm tổ chức: Khu vực bán cà phê của Trung tâm Đa Năng đóng tại thị trấn Đức Tài. Địa điểm tổ chức đêm nhạc rộng rãi thoáng mát phù hợp cho đêm nhạc Trịnh Công Sơn.
• Thời gian tổ chức:
Vào lúc 19 giờ, thứ bảy, ngày 1/4/2023.
• Ngân sách cho đêm nhạc:
Không đồng.
Tờ trình vừa được đưa lên Facebook, tôi nhận được tin nhắn của một người bạn: - Bác tổ chức đêm nhạc TCS phải được phép gia đình TCS không thì không được đâu, họ kiện chết bỏ.
Bạn lo lắng mà thông báo thêm: - Cho dù không doanh thu họ cũng kiện vì bản quyền của họ. Đúng là mình điếc không sợ súng, cứ nghĩ là ao làng, miền núi không ai biết. – Bác đưa lên FB thì họ sẽ biết. Nếu làm mà gia đình Trịnh Vĩnh Trinh biết thì cũng phiền đấy.
Tôi hoang mang quá. Mọi chuyện đã chuẩn bị đâu ra đó cả rồi. Mà anh bạn là nhà văn, nhà biên kịch nổi tiếng rất sành sõi trong lĩnh vực này.
Cả đêm không ngủ tôi bật dậy mở Google tìm luật bản quyền đọc. “việc cá nhân, tổ chức thực hiện các hành vi trái phép xâm phạm đến tác phẩm được pháp luật Sở hữu trí tuệ bảo vệ của tác giả hoặc chủ sở hữu mà không có sự đồng ý của tác giả hoặc chủ sở hữu của tác phẩm, được coi là hành vi vi phạm quyền tác giả”. Gay thật. Tôi nhớ có một dạo khoảng năm 2011, 2012 báo chí tranh luận khá nhiều về việc gia đình Trịnh Công Sơn riết ráo truy thu tiền tác quyền. Dịp đó có nhạc sĩ nói tiền rất cần, nhưng để mọi người hát nhạc của mình thí quí hơn. Nhưng tôi cũng đồng ý với bà Trịnh Vĩnh Trinh: "… Tôi đã từng chứng kiến những cảnh rất xúc động khi nhạc sĩ nhận một số tiền khiêm tốn từ Trung tâm tác quyền. Đối với họ, sự tôn trọng “đứa con tinh thần” mang một ý nghĩa to lớn, còn hơn cả số tiền tác quyền đó". Tôi im lặng không nói cho ai biết về chuyện này. Nhưng rất lo vì sợ đụng đến pháp luật. Tìm gặp nhà báo Báo Người lao động tâm sự. Chú ấy nói anh lo gì, đáng lý gia đình Trịnh Công Sơn phải ra tận đây để chứng kiến và cảm ơn mọi người về đêm nhạc. Không đến mức thế đâu.
Vậy là yên tâm lo tiếp mọi việc.
*
Đông đảo khán giả đến xem thưởng lãm đêm nhạc Trịnh Công Sơn.
Vào tối thứ 7 ngày 1/ 4/ 2023 giờ G điểm.
Đêm nhạc Trịnh Công Sơn thành công như mơ. Thông báo 19 giờ bắt đầu nhưng 18 giờ nhiều người đã xí chỗ vì đi theo nhóm bạn hay từng gia đình.
Đêm nhạc diễn ra trong 2 tiếng với âm thanh chuẩn, ánh sáng lung linh, khuôn viên đẹp và các ca sĩ, nhạc công hết mình, đã thành công ngoài mong đợi. Đặc biệt khán giả rất đông. Dù đã tiên liệu nhưng ông chủ Trung tâm Đa năng cũng chỉ cười và nói: “Không còn khả năng tiếp ứng”. Hết chỗ, nhiều người phải ngồi chung ghế hoặc ngồi xa nghe hát dù không thấy được sân khấu, ca sĩ. Người xem cũng hồi hộp lo cái lo của ban tổ chức. Chương trình kết thúc họ nắm tay nhau cùng vui: - Đêm nay thành công tốt đẹp. Chúc mừng. Chúc mừng! Người xem chúc nhau và tự chúc mình. Tôi rưng rưng đứng một góc khuôn viên lặng nhìn.
“ – Thầy ạ! Lâu lắm, có khi cả chục năm nay ở mình mới có một đêm ca nhạc như thế này, mà đặc biệt lại là đêm nhạc của Trịnh Công Sơn rất “ Chuyên nghiệp”. Khác với lâu nay mượn đám cưới để hát”. Một người bạn lớn tuổi đã nắm tay tôi chúc mừng và nói.
- Nhiều người ở những địa phương xa như Thành phố Hồ Chí Minh, ở Mũi Né - Phan Thiết, huyện Tánh Linh và các xã như Võ Xu, Trà Tân…nghe tin cũng đã về với đêm nhạc.
*
- “Kinh phí đêm nhạc: 0 đồng”!
Mới nói có người cho là lạ. Ban đầu chính bản thân tôi cũng không tin, nhưng khi đêm nhạc kết thúc tôi mới vỡ ra được nhiều điều…Vậy ra cơn khát ca nhạc, cơn khát sinh hoạt văn hóa văn nghệ ở vùng quê đã trở nên cấp thiết…Tivi, youtube… không thể lấp đầy chỗ trống đó.
Hạnh phúc ngập tràn. Xin cảm ơn tất cả mọi người.
Đêm nhạc là “ Vết lăn trầm” “ Góp lá mùa xuân” để “ Gọi tên bốn mùa”.
Ngày 2/ 4/ 2023